Năm mới, tản mạn về nhà tắm hơi kiểu Nga

Năm mới, tản mạn về nhà tắm hơi kiểu Nga

Năm mới, tản mạn về nhà tắm hơi kiểu Nga

TTO - Ở nước ta, những năm gần đây xuất hiện loại hình tắm hơi trị liệu tuy giá cả dịch vụ còn cao nhưng cũng được tầng lớp trung lưu sử dụng khá thường xuyên. Ở các nước châu Âu, liệu pháp này đã được biết đến hàng ngàn năm nay và có lịch sử hết sức đa dạng. Trong số đó nhà tắm hơi của Nga (Русская Баня) có một lịch sử lâu đời và phát triển phổ biến nhất.

Những ai đã từng có thời gia sinh sống tại Liên xô cũ hay đơn giản là yêu thích truyền hình Nga cũng đều biết rằng: Vào ngày cuối cùng của năm, đài truyền hình Trung ương Nga (ORT) và một số đài địa phương đều phát lại bộ phim mang tựa đề “Sự trớ trêu của số phận" hay "Chúc tắm hơi vui vẻ” (nguyên văn: Ирония судьбы, или С лёгким паром!). Câu chuyện bi hài về chàng bác sĩ độc thân người Matxcơva Evgheni Lukashin, vào đêm giao thừa sau khi cùng bạn bè nhậu say bí tỉ trong nhà tắm hơi công cộng, thay vì đi về nhà mình để chờ cô vợ mới cưới đến ăn tết lại bị các ông bạn cũng trong tình trạng tương tự đưa lên máy bay đi Leningrad thay cho ông bạn khác cùng nhóm.

Khi tỉnh dậy và không nghĩ là mình đang ở Leningrad, anh gọi taxi về địa chỉ nhà mình. Trớ trêu thay ở đây lại cũng có một địa chỉ y hệt và trớ trêu hơn nữa là anh lại mở được khóa cửa bằng chìa của mình rồi vào làm tiếp một giấc ngay ngoài hành lang. Mà căn hộ này lại thuộc về một cô giáo dạy ngữ văn cũng đang chuẩn bị mời chồng sắp cưới đến nhà ăn tết. Và mọi chuyện rắc rối bắt đầu từ đây.

Nhưng điều chúng tôi muốn đề cập ở đây không phải nội dung bộ phim hay sự nổi tiếng của nó mà về tục lệ tắm hơi trước thềm năm mới và sự phổ biến của tắm hơi trong đời sống người dân Nga.

Khi đến chơi nhà người Nga ở vùng nông thôn hoặc các nhà nghỉ ngoại ô, người ta vẫn thường thấy một ngôi nhà nhỏ có tường được làm từ những cây gỗ nằm ở cuối vườn. Đó chính là nơi mà nếu bạn có nhiều thời gian, chủ nhà sẽ kiên quyết mời bạn cùng thưởng thức thú vui dân dã đồng thời lại là một phương pháp trị liệu rất khoa học: tắm hơi.

Nhà tắm hơi với vật liệu xây dựng truyền thống…

… và hiện đại

Và bây giờ ta cùng dạo quanh một vòng để tìm hiểu toàn cảnh của một quy trình tắm hơi đặc thù của người Nga này nhé.

Khâu chuẩn bị đầu tiên là đốt lò, và để đốt lò ta cần có củi. Củi để đốt lò phải là củi lấy từ các chủng loại cây được lựa chọn sẵn, thông thường là bạch dương, lipa. Việc lựa chọn củi là khâu quan trọng đầu tiên mang ý nghĩa quyết định đến chất lượng cả quá trình tắm. Yêu cầu đầu tiên đối với củi là phải chắc, không bị mục, thối, tuổi cây không quá non cũng không quá già. Thời điểm lấy củi tốt nhất là mùa đông, khi nhựa cây được tập trung hết vào thân.

Nơi chứa củi phải thông thoáng, tốt nhất là chứa ở chòi ngoài trời. Cũng không nên sử dụng củi đã chứa quá lâu vì khi đó nhựa cây bị phân hủy hết, ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe.

Chòi chứa củi

Và bây giờ đến thiết bị chính cho quá trình: phòng tắm. Theo phương pháp đốt lò và lấy hơi mà phòng tắm của người Nga chia làm hai loại: phòng tắm đen và phòng tắm trắng. Nguyên lý hoạt động của lò đốt gần giống nhau, nhưng tên gọi được phân loại như thế này là dựa trên phương pháp sử dụng hơi nóng.

Trong phòng tắm trắng, lò đốt và sàn tắm được cách ly, phòng chứa lò đốt có ống khói để đưa khói của quá trình đốt ra ngoài, hơi nước được chuẩn bị trước trên lò, người tắm chỉ sử dụng hơi của nước bằng cách đóng mở cánh cửa phòng chứa lò đốt để điều chỉnh lượng hơi và nhiệt độ cho phòng tắm. Loại phòng này thường được sử dụng ở thành phố, trong các nhà tắm công cộng.

Phòng tắm đen

Trong phòng tắm đen thì người ta tắm ngay trong phòng chứa lò đốt, khói và muội than bốc lên bám vào trần nhà, tường và cả sàn phòng tắm, đó là nguyên nhân của tên gọi loại phòng tắm này. Đây là loại phòng tắm phổ biến nhất ở nông thôn.

Lò đốt thường được cấu tạo như một chiếc bếp lò bình thường, gồm một khoảng trống phía dưới để đưa củi vào và một tấm lưới sắt để chất đá lên trên. Hơi nóng của củi cháy sấy khô cả đá, không khí lẫn tường, sàn và trần nhà.

Lò đốt

Quá trình đốt là kéo dài 2-3 tiếng đồng hồ, toàn bộ không gian phòng tắm đều được đun nóng, sau đó người ta rút hết củi ra khỏi là để tránh khói nhiều làm cay mắt, và trong phòng tắm chỉ còn lại những hòn đá được đun nóng. Khối lượng đá này sẽ quyết định thời lượng sử dụng của phòng tắm, thông thường khoảng 200 - 300 kg đá sẽ giữ được nhiệt đủ cho 6 - 8 giờ tắm.

Các dụng cụ dân dã của phòng tắm: gáo, xô, chậu và nồi

Thoạt nhìn thì có vẻ như phòng tắm trắng sạch sẽ và vệ sinh hơn nhưng thực ra không phải vậy. Trong phòng tắm đen không khí và tất cả các đồ vật đều được đun nóng, được tiệt trùng tuyệt đối, muội than thì hấp thụ những mùi khó chịu, sau khi khói bay hết thì không khí trong phòng trở nên thoáng đãng, thơm tho và nhất là rất có ích cho đường hô hấp và làn da của bạn.

Một thành phần góp phần vô cùng quan trọng cho buổi tắm là người đốt lò. Nếu người đốt lò chưa thông thạo, có những thao tác sai kỹ thuật thì hiệu quả của quá trình tắm sẽ không được như ý, đôi khi còn phản tác dụng nữa. Người đốt lò chuyên nghiệp biết dừng lò đúng lúc, giữ độ ẩm cho phòng vừa phải để quá trình tắm có được hiệu quả tốt nhất.

Theo kinh nghiệm thì người ta kiểm tra độ ẩm qua tiếng sôi của giọt nước trên đá. Nếu giọt nước nóng rơi lên đá tạo ra một tiếng sôi gãy gọn, thì độ ẩm vừa phải, nếu có tiếng xèo xèo kéo dài thì phòng quá ẩm, cần phải điều chỉnh lại.

Chổi tắm thông thường bằng cành bạch dương

Một dụng cụ phục vụ phòng tắm độc nhất vô nhị chỉ thấy ở Nga là chổi tắm. Chổi được làm từ các loại cành cây khác nhau, mỗi một loại cành có tác dụng trị liệu riêng. Cành bạch dương có tác dụng trị chứng đau nhức khớp và bắp thịt, cành sồi giúp giảm mỡ, cành lipa trị chứng nhức đầu, cành cây lá kim thì làm thông mạch, tăng huyết áp, cành bạch đàn trị các bệnh về tai mũi họng và đường hô hấp…

Các loại chổi tắm khác nhau trong nhà tắm dịch vụ

Về chuyện chổi tắm cũng có khá nhiều giai thoại, chẳng hạn như một nữ ký giả người nước ngoài viết rằng dân Nga là một dân tộc thích bạo hành, vì khi vào nhà tắm được chứng kiến cảnh người Nga dùng chổi để quất lên người nhau.

Bên ngoài nhà tắm, thông thường có một hành lang như một không gian đệm làm nơi chuẩn bị cũng như nghỉ ngơi trước và sau khi tắm. Ở đây, thường được bố trí những dụng cụ uống trà, khăn tắm, một chiếc giường nhỏ hoặc ghế bành để nằm thư giãn hoặc làm massage. Đôi khi không gian này được bổ sung thêm các thiết bị khác và hoàn thiện hơn như một phòng khách nhỏ.

Không gian đệm cho phòng tắm

Ở thành phố các nhà tắm hơi công cộng cũng rất phổ biến. Có đến gần 300 nhà tắm công cộng hiện đang hoạt động tại Matxcơva, với giá thành dao động từ 800 đến 1.500 rúp một giờ. Dưới thời Xô viết, khi nhà tắm công cộng còn bao cấp, tự phục vụ, chỉ cần mua một vé vào cửa thì có thể tắm cả ngày cũng được, nhiều công chức đã tận dụng nhà tắm như một nơi gặp gỡ bạn bè, nhậu nhẹt, như trong bộ phim nói trên.

Hiện nay theo cơ chế thị trường, nhà tắm được tính theo giờ nên hiện tượng trên không còn tồn tại. Các nhà tắm cũng có nhân viên massage, có nhiều loại hình phòng tắm khác nhau như phòng tắm kiểu Hy Lạp, kiểu Phần Lan và thậm chí của cả Nhật. Nhưng dù là nhà tắm kiểu gì thì người ta cũng đến tắm với mục đích thư giãn, trị liệu, xả stress sau những ngày làm việc mệt mỏi.

Phòng tắm công cộng thường có cả bồn tắm kiểu Phần Lan

Người Nga đi tắm thường theo nhóm, bạn bè hoăc cả gia đình, thuê trọn một phòng rồi vừa tắm vừa đàm đạo. Thời gian gần đây lại có mốt thuê trọn một nhà tắm đen của nông dân ở ngoại ô để cả gia đình đi nghỉ xả hơi cuối tuần, nhất là vào dịp đầu năm mới.

DIÊN THÁI (Ảnh: sưu tầm từ Internet) - Theo Tuổi Trẻ.

Sưu tầm bởi Nguyễn Hoài Phong

Email: hoaiphong.sales@gmail.com

Cell-phone: 090909 7736

Posted in: Bơi lội, Xây dựng hồ bơi, Xông hơi